Κεντρο Θεραπειας Ουρολιθιασης | Γενικές Πληροφορίες

Η σύγχρονη θεραπεία της λιθίασης του ουροποιητικού συστήματος

Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται αύξηση της συχνότητας των ουρόλιθων. Η δημιουργία των λίθων είναι μια σύνθετη διεργασία η παθογένεση της οποίας δεν έχει ακόμη εξηγηθεί πλήρως. Ο μέσος δια βίου κίνδυνος παρουσίασης ουρολιθίασης είναι 5-10%.Η σχέση παρουσίασης της λιθίασης μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι περίπου 3:1 με αύξηση της παρουσίασης στην 4η και 5η δεκαετία της ζωής. Το κύριο πρόβλημα όλων των τύπων της λιθίασης είναι η υποτροπή της νόσου .Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της υποτροπής αποτελεί βασικό μέλημα των γιατρών για την αποφυγή ενδεχόμενης βλάβης της νεφρικής λειτουργίας.

Με βάση τη χημική σύσταση του λίθου και τη βαρύτητα της νόσου υπάρχουν διάφορες κατηγόριες αρρώστων.
Άρρωστοι με μη ασβεστούχους λίθους όπως είναι οι φλεγμονώδεις λίθοι, οι λίθοι από ουρικό οξύ, ουρικό νάτριο και ουρικό αμμώνιο και οι λίθοι κυστίνης.
Οι ασθενείς με λίθους ασβεστίου χωρίζονται σε αυτούς που έχουν λίθο για πρώτη φορά ο οποίος δεν άφησε υπόλοιπα ,αυτούς που έχουν υπόλοιπα λίθου, υποτροπιάζουσα λιθίαση χωρίς υπόλοιπα μετά θεραπείας, με υπόλοιπα μετά θεραπείας και με ειδικό παράγοντα κίνδυνου.
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται άρρωστοι που έχουν ειδικούς παράγοντες κίνδυνου για τη δημιουργία λιθίασης. Αυτοί είναι οι άρρωστοι που έχουν πρώιμη έναρξη της νόσου (νεότεροι των 25 ετών), λίθοι που περιέχουν βρουσίτη και ύπαρξη ενός λειτουργικού νεφρού. Επίσης άρρωστοι με υπερπαραθυρεοειδισμό, νεφρική σωληναριακή οξέωση, νηστιδοειλική παράκαμψη, νόσο του Crohn, εντερεκτομή, σύνδρομο δυσσαπορόφησης και υπερθυρεοειδισμό.
Επίσης πρέπει να ελέγχονται άρρωστοι που παίρνουν συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D, μεγάλες δόσεις ασκορβικού οξέως (>4 γρ / ημέρα) σουλφοναμίδες, τριαμτερένη και ινδιναβίρη.
Ανατομικές ανωμαλίες όπως σωληναριακή εκτασία, στένωση πυελοουρητηρικής συμβολής, εκκόλπωμα κάλυκα, στένωση ουρητήρα, κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση, πεταλοειδής νεφρός και ουρητηροκήλη μπορούν να είναι αιτίες δημιουργίας λίθων.

Διαγνωστική απεικόνιση και εργαστηριακός έλεγχος

Ο κολικός του νεφρού έχει διαφορετικά συμπτώματα ανάλογα με τη θέση του λίθου. Έτσι ο πόνος επεκτείνεται από πάνω προς τα κάτω. Όταν ο λίθος βρίσκεται στο νεφρό ο πόνος παραμένει κυρίως στην οσφυϊκή χώρα. Οι προκυστικοί λίθοι προκαλούν τάση ούρησης και πόνους που αντανακλούν στους όρχεις η στις γυναίκες στο μεγάλο χείλος του αιδοίου. Οι άρρωστοι έχουν επίσης τάση για εμετό, εμετό, μετεωρισμό της κοιλιάς και ίσως αντανακλαστικό ειλεό. Η παρουσία πυρετού σημαίνει πολλές φορές επιπλοκή λόγω υδρονέφρωσης και λοίμωξης και απαιτεί άμεση χορήγηση αντιβιοτικών και σε περίπτωση υδρονέφρωσης άμεση παροχέτευση του νεφρού.
Στην διαφορική διάγνωση πρέπει να σκεφτούμε τον κωλικό χοληδόχου, τη σκωληκοειδίτιδα και στις γυναίκες τη συστροφή κύστης της ωοθήκης η την εξωμήτρια κύηση.
Η κλινική διάγνωση πρέπει να στηριχθεί στην κατάλληλη απεικόνιση. Η συνήθης εξέταση περιλαμβάνει απλή ακτινογραφία κοιλιάς και υπερηχογράφημα. Εάν υπάρχει υποψία μη ακτινοσκιερού λίθου γίνεται η ελικοειδής αξονική τομογραφία χωρίς σκιαγραφικό. Η πυελογραφία μας δίνει πληροφορίες για την ακριβή θέση του λίθου και πιθανές ανωμαλίες του ουροποιητικού συστήματος .Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να είναι αναγκαία η εξέταση με ανιούσα η κατιούσα πυελογραφία.
Ο εργαστηριακός έλεγχος στην οξεία φάση περιλαμβάνει γενική αίματος και ουρών, με καλλιέργεια σε περίπτωση πυρετού, πηκτικό μηχανισμό και ηλεκτρολύτες.
Σε όλους τους ασθενείς με λιθιασική νόσο πρέπει να γίνεται ανάλυση του λίθου και ανάλογα της σύστασης του περαιτέρω αναλυτικό πρόγραμμα μεταβολικής εκτίμησης.

Ενδείξεις για ενεργητική αφαίρεση του λίθου

Η απόφαση της αντιμετώπισης του λίθου εξαρτάται από το μέγεθος, τη θέση και το σχήμα του. Αν ο λίθος έχει μέγεθος μικρότερο των 4 χιλ. αναμένεται αυτόματη αποβολή του σε 80% των αρρώστων. Για λίθους μεγαλύτερους των 7 χιλ. το ποσοστό αυτόματης αποβολής κυμαίνεται μεταξύ 25% και 70%. Η αφαίρεση συνίσταται σε λίθους μεγαλύτερους των 6/7χιλ.
Απόλυτη ένδειξη αφαίρεσης του λίθου συνίσταται σε περιπτώσεις εμμένοντα πόνου παρά την φαρμακευτική αγωγή, απόφραξης με βλάβη της νεφρικής λειτουργίας, λοίμωξης του ουροποιητικού, κίνδυνου πυόνεφρου η ουροσήψης, αμφοτερόπλευρης απόφραξης και αποφρακτικού λίθου σε μονήρη λειτουργικό νεφρό.

Αρχές ενεργητικής αφαίρεσης λίθων

Με τη χρήση των σύγχρονων μεθόδων αποτελεί η αφαίρεση λίθων του ουροποιητικού συστήματος μέσω ανοικτής επέμβασης την απόλυτη εξαίρεση και είναι τα τελευταία 20 χρόνια σε λιγότερο από 1% των ασθενών αναγκαία.
Η εφεύρεση το 1980 της εξωσωματικής λιθοτριψίας (ESWL) από την Ουρολογική Κλινική του Πανεπιστήμιου του Μονάχου σε συνδυασμό με την χρήση της διαδερμικής νεφρολιθοθριψίας και της ορητηροσκόπησης έφερε την επανάσταση στη θεραπεία της ουρολιθίασης.
Σήμερα δεν είναι αναγκαίο πια να υποβάλλεται ο άρρωστος σε επώδυνες ανοικτές επεμβάσεις με πολυήμερη νοσηλεία, απώλεια μέρους της λειτουργίας του νεφρού η και με κίνδυνο απώλειας ολόκληρου του νεφρού για την αφαίρεση λίθου οποιουδήποτε μεγέθους η θέσεως.
Ιδιαίτερη σημασία έχει αυτό για την θεραπεία της λιθίασης στα παιδιά.
Σύμφωνα μάλιστα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ουρολόγων (EAU) αποτελεί η ανοικτή αφαίρεση λίθων του ουροποιητικού συστήματος την απόλυτα τελευταία επιλογή.

Μέθοδοι θεραπείας και ένδειξη

Αρχές αφαίρεσης νεφρικών λίθων

Λίθοι μικρότεροι των 2 εκ. θεραπεύονται κατεξοχήν με την εξωσωματική λιθοθρυψία (ESWL) και σαν δεύτερη επιλογή με τη διαδερμική λιθοθρυψία (PNL)
Λίθοι ουρικού οξέος με ESWL και χημοδιάλυση.
Λίθοι μεγαλύτεροι των 2 εκ. η κορραλιοειδείς με διαδερμική λιθοθρυψία (PNL) και κατά δεύτερη επιλογή εξαρχής με εξωσωματική λιθοθρυψία (ESWL). Συνήθως απαιτείται ο συνδυασμός και των δυο μεθόδων.